UNDER PREPARATION

 

The Committee of Oriental Studies
of the Polish Academy of Sciences
1952-2002-...

 

Komitet Nauk Orientalistycznych PAN (KNO) - organ koordynujący działalność orientalistyki polskiej powołano w 1952 r. Ówczesna nazwa to: Komitet Orientalistyczny. W latach 1960-1961 przekształcony został w Sekcję Orientalistyczną Komitetu Nauk Filologicznych, po czym w roku 1962 restytuowano Komitet Nauk Orientalistycznych. W latach 1965-1970 działalność KNO była zawieszona.

W pierwszych latach KNO miał 9 członków. W 2002 r. KNO liczył 39 osób. Przewodniczącymi byli: Ananiasz Zajączkowski (1952-1962), Tadeusz Lewicki (1963-1965, 1970-1983), Witold Tyloch (1984-1989), Maciej Popko (1990-1992), Mieczysław J. Künstler (1993-2006). Od 2007 r. przewodniczącym KNO jest Marek Mejor. W latach 1984-1992 Tadeusz Lewicki był przewodniczącym honorowym. W 2009 członkiem honorowym KNO został Edward Tryjarski.

Swą działalnością KNO obejmuje nauki o Azji i Afryce ze szczególnym uwzględnieniem nauk społecznych. KNO inicjował i integrował badania naukowe, koordynował zadania dydaktyczne placówek orientalistycznych i afrykanistycznych, prowadził działalność wydawniczą, opiniodawczą, ekspercką i opiekuńczą, organizował sesje i konferencje, utrzymywał współpracę z zagranicą. Swą działalnością przyczyniał się do rozwoju orientalistyki polskiej oraz badań nad językami i kulturami Azji i Afryki, do integracji środowisk naukowych. Współdziałając z Polskim Towarzystwem Orientalistycznym, upowszechniał osiągnięcia orientalistyki i popularyzował wiedzę o Azji i Afryce.

KNO do końca lat 80. prowadził badania, patronując wielu pracom naukowym w zakresie języków, literatury, historii, kultury, socjologii i ekonomii krajów Azji i Afryki.

KNO oceniał poziom polskich pism orientalistycznych ("Rocznik Orientalistyczny", "Przegląd Orientalistyczny", "Folia Orientalia", "Africana Bulletin"), a także działalność Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego i Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Rekomendował też wybitniejsze prace orientalistyczne do nagród naukowych PAN.

KNO zainicjował w roku 1954 serię monografii pt. Prace Orientalistyczne. Do 2017 r. ukazały się 43 tomy. Również w 1954 r. KNO przejął od Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego wydawanie czołowego polskiego pisma orientalistycznego "Rocznik Orientalistyczny". Od 1954 r. do 2018 r. ukazało się 55 dalszych tomów tego pisma. W latach 1961-1970 "Prace" i "Rocznik" wydawał Zakład Orientalistyki PAN. W latach 70. KNO wypromował serię Historyczno-Socjologiczne Monografie Krajów Afryki.

KNO organizował (często wespół z PTO i innymi instytucjami) międzynarodowe i krajowe spotkania naukowe, np. Konferencja w Nieborowie (1955), II Międzynarodowe Sympozjum nt. teoretycznych problemów literatur orientalnych (1972), czy teoretycznych problemów języków Azji i Afryki (1980), sesja poświęcona osiągnięciom nauk orientalistycznych w 60-leciu Polski Niepodległej (1978), której materiały wydano w serii Prace Orientalistyczne t. 29 (Oriental studies in the sixty years of independent Poland, 1983), a także liczne sesje poświęcone ważniejszym rocznicom i wybitnym postaciom w historii orientalistyki, jak Marian Lewicki (1956), Władysław Kotwicz (1972, 2012), Jan Reychman (1975), Tadeusz Kowalski (1978), Eugeniusz Słuszkiewicz (1982) czy Włodzimierz Zajączkowski (1983). Prócz tego 3-4 razy w roku odbywano posiedzenia naukowe.

Na szczególną uwagę zasługuje wkład KNO do obchodów Roku Mickiewiczowskiego (1955, elementy orientalne w twórczości Mickiewicza). W 1958 r. KNO wziął udział w pracach Polskiej Grupy Roboczej Wschód-Zachód dla realizacji projektu Wschód-Zachód przy Polskim Komitecie ds. UNESCO i w Tygodniu Zbliżenia Kulturalnego z Krajami Wschodu.

KNO prowadził działalność opiniodawczą i ekspercką: analiza podręczników szkolnych z zakresu literatury, historii i geografii, opinia o studiach orientalistycznych, prognozy rozwoju orientalistyki, opinia o kierunkach rozwoju szkolnictwa wyższego w zakresie orientalistyki. W latach 90. KNO oceniał dorobek: Zakładu Krajów Pozauropejskich Polskiej Akademii Nauk za lata 1986-1990, orientalistyki polskiej za lata 1992-1993, orientalistycznych badań literaturoznawczych w zakresie literatur orientalnych, dokonań orientalistyki polskiej w latach 1945-1995.

Staraniem KNO powołano Zakład Orientalistyki PAN (1953-1969) i Komisję Orientalistyczną Oddziału Krakowskiego PAN (1957).

Formą reprezentacji orientalistyki polskiej na świecie było w latach 1974-1994 członkostwo KNO w Union Internationale des Etudes Orientales et Asiatiques.

KNO wielokrotnie występował o reaktywowanie placówki orientalistycznej w PAN. Przedmiotem jego troski była też biblioteka zlikwidowanego w 1969 Zakładu Orientalistyki. KNO zabiegał o fundusze na zakup książek, o zachowanie wymiany zagranicznej publikacji, finansował prenumeratę czasopism.

Źródło: Komitet Nauk Orientalistycznych / Maria Kozłowska // W: Polska Akademia Nauk 1952-2002 : placówki i komitety / [red. tomu Leszek Kuźnicki]. - Warszawa : Upowszechnianie Nauki - Oświata “UN-O”, 2002. - S. 332-334.